Łyk przeszłości

Gm. Jednorożec. Gdy planujemy turystyczne wypady nie myślimy o przeszłości, cmentarzach czy o wojnach. To zostawiamy sobie zwykle na szarego listopadowe godziny. Może jednak czasem warto zajrzeć do miejsc omijanych w czasie urlopu?

Przejeżdżając przez gminę Jednorożec niewiele osób uświadamia sobie, jak wielkie znaczenie miały bitwy stoczone tu przed ponad 90. laty. I wojna światowa zaznaczyła bardzo swoją obecność na tych terenach. Z początkiem 1915 roku w okolicach Przasnysza miały miejsce walki wojsk rosyjskich z armią niemiecką. W miarę upływu czasu zasięg prowadzonych walk rozszerzał się. Od strony Chorzel w kierunku Jednorożca prowadzone były natarcia wojsk niemieckich. Powodowały one wiele zniszczeń, wiele wsi zostało doszczętnie zrujnowanych. Areną walk była również sąsiednia gmina Baranowo, na terenie której obecnie znajduje się cmentarz rosyjsko-niemiecki w miejscowości Majk. Spoczywa tu 116 żołnierzy niemieckich i ponad 200 żołnierzy rosyjskich.

W gminie Jednorożec cmentarze z I wojny światowej znajdują się w Jednorożcu, Budach Rządowych oraz w Parciakach. Niemcy po złożeniu do zbiorowych mogił żołnierzy należycie dbali o wygląd cmentarzy. Do dziś możemy przeczytać na betonowych tablicach imiona i nazwiska poległych. Renowacja cmentarzy wykonywana była również w okresie II Rzeczypospolitej. Miejsca pochówku odwiedzane były przez niemieckich historyków oraz rodziny żołnierzy, którzy pozostali na zawsze na jednorożeckiej ziemi. W Jednorożcu w latach 90-tych ubiegłego stulecia dokonano renowacji wojennego cmentarza, które zleciła niemiecka fundacja. Celem działania było m.in. ocalenie od zapomnienia wojennych nekropolii. Jedynie w Parciakach cmentarz wojenny nie doczekał się odnowienia i, niestety, nie możemy już przeczytać inicjałów leżących tu żołnierzy.

Wojenne ślady na jednorożeckiej ziemi na pewno warte są odwiedzenia i chwili refleksji nad ludźmi, których okrutny los przywiódł na daleką, nieznaną ziemię. n